Doe het eens anders

De praktijk leert dat vrijwel alle zaken geschikt zijn voor mediation. Toch heerst de overtuiging dat als je er zelf niet onderling uitkomt de logische vervolgstap procederen is. Laten we die vanzelfsprekendheid eens doorbreken. Tussen de conclusie ‘oké, we hebben een conflict waar we niet uitkomen’ naar samen voor de rechtbank staan is mediation een logisch tussen- zo niet eind- station. Zou het niet veel beter zijn eerst met een onafhankelijke derde om tafel te gaan? Als we er dan echt niet uitkomen kunnen we altijd nog naar de rechter. Betere oplossingen met een minder invasief traject.

Menukaart

“Ik hoor nogal eens bij mensen zonder ervaring met mediation dat zij denken: “Waarom weer gaan praten? Dat heb ik allang geprobeerd en die ander is gewoon niet voor rede vatbaar. Wat gaat zo’n mediator toevoegen aan wat ikzelf al heb geprobeerd? Onbekend maakt ook hier nogal eens onbemind. Ik zeg wel eens gekscherend, maar wel met een serieuze ondertoon: “In een conflictsituatie zijn we allemaal tijdelijk ontoerekeningsvatbaar”. Het helpt enorm als een derde onafhankelijke zonder zelf onderdeel van het probleem te zijn de gesprekken begeleid. Hier is inmiddels zoveel positieve ervaring mee opgedaan. 

Vaak denken mensen dat je kiest voor het één of het ander. Of mediation, of arbitrage of de rechtbank. Dat hoeft helemaal niet. Kijk wat er nodig is. Er zijn situaties waarin het past om een combinatie te maken van die opties. Je gaat om tafel met een onafhankelijke derde om het gesprek aan te gaan en te onderhandelen. Op een specifiek punt is echter een harde beslissing nodig of er is een clausule in het contract dat om opheldering vraagt, daar zetten we arbitrage of de rechter voor in.

Regel of uitzondering?

Eigenlijk is mediation altijd inzetbaar. Er zijn slechts drie uitzonderingen daarop:

1. Mediation werkte niet in een eerder stadium tussen dezelfde mensen over hetzelfde geschil.
2. Er is alleen een contractueel geschil met weinig of geen emotionele lading, geen toekomstige relatie. Vrij uitzonderlijk, overigens. Of er is precedentwerking gewenst.
3. Er is sprake van kwade opzet. Een partij zet de ander bewust een hak of gebruikt vertragingstactieken bijvoorbeeld. Dan past arbitrage of een uitspraak van een rechter beter. Maar denk niet te snel dat hiervan sprake is.

Regel op de uitzondering

Zoals gezegd zijn dit de uitzonderingen en niet de regel. Wat nog steeds wel regel is en wat ik graag als uitzondering zou zien, is dat juridiseren de eerste stap is bij de escalatie van een conflict. Terwijl mediation zoveel minder invasief is en zoveel laagdrempeliger. Ook kost mediation minder tijd en partijen hebben meer eigen inbreng. Hier mag wat mij betreft wel wetgeving voor komen die zorgt dat de eerste stap mediation is voordat je elkaar voor de rechter sleept. Naar de rechter kan altijd nog. Andersom gaat niet meer.

Procesmeeting

Een mediator kan ook ingezet worden als procesregisseur op weg naar de rechtbank. Die kijkt dan wat er puur qua proces nodig is om het conflict zo goed mogelijk op te lossen. Wat er gefaciliteerd moet worden om tot een goede oplossing te komen. Daarbij komt ook de specialisatie van TAMI als geroepen. Gezamenlijk kijken waar het probleem zit, zowel langs de technische, de juridische als langs de zakelijke en zelfs langs de psychologische as is dan een optie.

‘Yesable proposal’

Waarom ik een voorstander ben van een procesregisseur? Betrokkenen zitten er vaak zelf al te diep in. Het helpt dan als een onafhankelijke partij kijkt naar het conflict. Die ziet ‘hier gaat het in essentie over en dit is er nodig’. Die bekijkt daarnaast welke inhoudelijke beslissingen gemaakt moeten worden en wat daarna de stappen zijn. Als je het met degene aan de andere kant van de tafel in ieder geval eens kunt worden welke stappen er gezet moeten worden heb je een eerste ‘ja’ te pakken. Dat wordt ook wel een ‘yesable proposal’ genoemd. Dat is een eerste win in zo’n situatie en geeft de partijen het gevoel dat ze toch niet met een totaal onmogelijk persoon te maken hebben. Dan ontstaat er ruimte waarin de partijen kunnen zeggen ‘laten we eens verder praten’. Het wordt zo een beetje makkelijker om ja te zeggen tegen andere dingen en hopelijk uiteindelijk zelfs tegen elkaar.”

 Meer weten?

Graag de tips van Manon opvolgen? Hier vind je clausules die opgenomen kunnen worden in een contract waarbij de eerste stap bij een conflict het inzetten van mediation is. Graag in contact komen met een mediator aangesloten bij TAMI? Klik hier.

Intellectueel eigendom

Het beschermen van materiële zaken is vrij duidelijk, maar het beschermen van ‘voortbrengselen van de geest’ en dus niet tastbare zaken is een ander verhaal. Daar is het Intellectueel Eigendomsrecht (IE) voor in het leven geroepen, al zijn er nog steeds uitdagingen. Niet zelden speelt IE een hoofdrol bij technische geschillen. Voor deze zaken in het bijzonder biedt arbitrage en mediation uitkomst. Specialist in IE Natalia Orlova neemt u mee in het waarom en hoe uitdagingen binnen IE het hoofd te bieden.

“Intellectueel Eigendomsrecht is een onderdeel van het rechtssysteem dat ‘creaties van het menselijke brein’ beschermt. Denk bijvoorbeeld aan het schrijven van een boek of een film. Dat dit recht is ontstaan, is op zich al interessant omdat voorheen alleen materiële zaken beschermd konden worden. Intellectuele eigendomsrechten zijn niet van toepassing op het fysieke object waarin de creatie kan worden belichaamd, maar op de intellectuele creatie als zodanig. Dus niet het boek is beschermd, maar wel de tekst. Een belangrijk onderdeel hiervan is dat een idee voor een gedicht bijvoorbeeld niet beschermd is. Als het gedicht geschreven is dan mogen anderen het wel lezen maar niet kopiëren. Dat wordt beschermd binnen IE.

Ongeschreven IE-rechten

Dat brengt direct ook wat uitdagingen met zich mee. Omdat IE iets niet-tastbaars beschermt, is het belangrijk te weten hoe je deze rechten moet definiëren en hoe ze te interpreteren. Daar zijn inmiddels duidelijke leidraden voor ontwikkeld. De rechthebbende op het auteursrecht geniet de exploitatierechten en morele rechten. Exploitatierechten worden gebruikt om geld te verdienen aan auteursrechtelijk beschermd werk. Morele rechten beschermen immateriële belangen van de auteur, zoals reputatie, het vermogen om auteurschap te claimen, het vermogen om veranderingen in het werk te weerstaan.

Er zijn verschillende soorten exploitatierechten:

• Reproductie – om een kopie van het werk te maken. Er zijn vele vormen van beschikbaarstelling voor het publiek. In Nederland is er een overkoepelende term voor elke vorm van beschikbaarstelling van werk voor het publiek. Deze overkoepelende term bestaat niet in het Engels of EU-recht. In het EU-recht is sprake van een mededeling aan het publiek en verspreiding die min of meer lijken op wat in Nederland wordt verstaan onder het ter beschikking stellen van werk.
• Aanpassings-, vertalings-, arrangementrechten die duidelijk maken dat het ook exclusieve rechten zijn van de rechthebbende, en hij kan deze activiteiten verbieden of exploitatie van het resultaat van die activiteiten verbieden.

Creatief en origineel

Werk moet aan een aantal voorwaarden voldoen om auteursrechtelijke bescherming te krijgen. Het belangrijkste criterium is de originaliteit die stelt dat het werk een eigen intellectuele schepping van de auteur moet zijn. In Nederland formuleert de Hoge Raad het zo dat het werk een eigen oorspronkelijk karakter moet hebben en een persoonlijk auteurstempel moet dragen. Een boek wordt bijvoorbeeld als origineel beschouwd als een auteur haar eigen woordkeuze heeft gemaakt.

Dat kan weleens een grijs gebied zijn. Een creatie kan uniek zijn maar (onbedoeld) op een andere lijken, is het dan origineel? Wie bepaalt of het creatief is? Dit lijkt ook een steeds ondoordringbaarder gebied te worden. Decennia terug was het bijvoorbeeld erg moeilijk iets te kopiëren, denk aan een schilderij, en als dat lukte kwam het vaak de kwaliteit van het eindresultaat niet ten goede. Dat is vandaag de dag geen enkel punt meer.

Wat te denken van kunstmatige intelligentie, ook wel artificial intelligence genoemd? Als er door middel van die techniek een schilderij of gedicht wordt voortgebracht, wie is dan de eigenaar?

Rechthebbende

Auteursrecht komt automatisch zodra je een werk hebt voltooid, je hoeft niet naar een auteursrechtenbureau te gaan om het te registreren. Zodra het auteursrecht tot stand komt, moet iemand een rechthebbende zijn die exclusieve rechten bezit. De hoofdregel hier is dat de persoon die intellectueel werk heeft gemaakt de eerste persoon is die de rechten bezit.

In Frankrijk eisen ze dat er een menselijke auteur is, maar in het Verenigde Koninkrijk hebben ze een bepaling dat computer gegenereerde werken auteursrechtelijk worden beschermd.

De auteur is iemand die regelingen heeft getroffen voor het genereren van computers. Kunstmatige Intelligentie heeft geen rechtspersoonlijkheid en kan niet de 1e rechthebbende zijn, het moet een mens zijn.

Levenslang beschermd?

Een uitvinder of bedenker zou graag willen dat zijn of haar creatie tot in het einde van tijden beschermd is. Ze verdienen ook geld met hun auteursrechten. Maar zo simpel ligt het niet altijd. De samenleving zou zo’n creatie ook graag beschikbaar stellen voor het grotere publiek zonder daarvoor te betalen. Dan kunnen de belangen dus weleens met elkaar botsen. 

In een vroeg stadium beschermen

Het advies luidt: bescherm je intellectuele eigendommen goed, al in een vroeg stadium. Mocht het om wat voor reden dan ook toch tot een geschil leiden, dan biedt zeker in dit recht mediation en arbitrage vaak een beter perspectief dan een gerechtelijke procedure. Dat zit ‘m allereerst in de kosten. Die zijn bij mediation en arbitrage beduidend lager dan een gang naar de rechtbank.

Tijd = geld

De uitdrukking ‘tijd is geld’ is hier op zijn plaats. In de vlugge tech-wereld, waar innovatie razendsnel gaat, kun je het je niet veroorloven te lang stil te blijven staan. Als er een geschil ontstaat juist over die creatie of dat innovatief idee waar het IE op van toepassing is kan dat de doodsteek voor een project of bedrijf betekenen. Haast is dan geboden. Een gerechtelijke procedure kan rustig jaren duren en dat is vaak veel te lang. Mediation en arbitrage bieden veel snellere beslechting.

Achter gesloten deuren

In tegenstelling tot de rechtbank zijn mediation en arbitrage niet openbaar. Je hoeft dus niet voor te vrezen dat jouw creatie op straat komt te liggen en een ander ermee aan de haal gaat. Creaties zijn vaak enorm specialistisch. Het voordeel dat partijen zelf een arbiter kunnen aanwijzen waarvan zij denken ‘die begrijpt dit’ is heel waardevol. Het scheelt als de arbiter bijvoorbeeld een ingenieur of chemische achtergrond heeft als de zaak daarom vraagt. Dit helpt bij het lezen van het patent dat veelal is beschreven in een erg technische taal of vol staat met formules. Je wilt dat degene die je zaak beslecht weet hoe dit te interpreteren.”

Neem contact met ons op!

Herkent u zich in dit verhaal of heeft u naar aanleiding hiervan vragen? Neem gerust contact met ons op. Dat kan via deze link.

Van conflict naar een win-win situatie

Ondernemers vinden het maar wat prettig de touwtjes in handen te hebben. Waarom dan bij een conflict deze uit handen geven aan een rechter? Zeker als er een mogelijkheid is waarbij je zelf aan het roer blijft staan. Waarin je kunt bepalen waar je een compromis sluit of een streep trekt in plaats van een onbekende derde. Om nog maar te zwijgen over de tijdswinst en frustratie die je bespaart blijft. Deze casus laat zien dat het zelfs mogelijk is dat er twee partijen tevreden de deur uit gaan.

“Er was eens…”, nee dit is geen sprookje, dit is een echte casus. Op het intellectueel eigendomsrecht van ondernemer, laten we Mr. X noemen, werd inbreuk gemaakt. Hij heeft patent op een product maar de concurrent gebruikt diezelfde technologie. De concurrent zegt dat hij allerlei nieuwe dingen heeft ontwikkeld op basis van openbare informatie. Mr. X vindt het maar wat toevallig dat de concurrent pas actief is in de desbetreffende markt sinds een van Mr. X’s werknemers naar deze concurrent is overgestapt. Hij vindt dat er sprake is van kwade opzet. 

Vragen over juridische aspecten of belangen

Manon: “Tuurlijk kunnen we het in deze casus met elkaar hebben over de juridisch-technische kant van de zaak. Vragen als ‘hoelang is het patent geldig?’, ‘In welke markten?’ en ‘Heeft het product van de concurrent andere technische eigenschappen of wordt het anders geproduceerd?’. Het zijn wezenlijke vragen die juridisch gezien relevant kunnen zijn. Als mediator stel ik andere vragen. Ik zie dat Mr. X met name actief is in de Europese markt en zijn concurrent in de VS. Waar zit dan feitelijk het probleem? Rijd je elkaar echt in de  wielen of speelt hier nog iets anders? Wat verwachten jullie van elkaar? Wat kan de andere partij doen?

Van tegenstanders naar partners

In dit geval blijken de belangen naar een gezamenlijke oplossing te leiden. Mr. X wil al langer de markt in de VS betreden, maar beschikt niet over de middelen en managementcapaciteit. Een licentieovereenkomst draagt bij aan een oplossing. De concurrent kan door, lijdt geen kwaliteits- of kapitaalverlies op de investeringen die al zijn gedaan en Mr. X verdient eraan en betreedt de nieuwe markt. Zo kunnen tegenstanders ineens samenwerken. Win-win dus! Als je elkaar eerst de rechtbank hebt uitgeknokt is dat vaak geen haalbare kaart meer.

Lekker door

Natuurlijk moeten er ook compromissen gesloten worden. Mediation bied je de mogelijkheid zeggenschap te behouden. Dat vinden de meeste ondernemers, managers of CEO’s wel zo prettig. Die willen over het algemeen gewoon lekker door, winst maken en mooie producten neerzetten. En zo min mogelijk gedoe dat een obstakel kan vormen. Procederen past daar echt niet bij. Dan lever je jezelf uit aan een onvoorspelbare uitkomst. Je kunt jezelf de vraag stellen ‘wat is het je waard nu zekerheid te hebben?’.”

Meer weten?

Graag de tips van Manon opvolgen? Hier vind je clausules die opgenomen kunnen worden in een contract waarbij de eerste stap bij een conflict het inzetten van mediation is. Graag in contact komen met een mediator aangesloten bij TAMI? Klik hier.

Kan ook een rechter bemiddelen?

De gevolgen van zakelijke conflicten zijn verstrekkend. Stukgelopen (zaken)relaties, financieel verlies, afleiding van het werk dat gewoon doorgaat om nog maar te zwijgen over de stress en frustratie. Zonder twijfel wilt u hier snel en op een goede manier uitkomen. Is mediation alleen effectief genoeg? De uitspraak van een rechter te onzeker? Het goede nieuws is dat de oplossing niet zo zwart wit hoeft te zijn. Hoe dat grijze gebied eruitziet, daarop geeft voormalig rechter Alfred Roosmale Nepveu antwoord.

‘Als rechter in ’s-Hertogenbosch – waar regio Eindhoven ook onder valt – zag ik het vaak: startups met volop interessante initiatieven, slimme creatieve mensen met mooie ideeën die vastlopen. Grofweg zijn de strubbelingen te verdelen in twee hoofdthema’s. Een is hoe zet je een goed idee op de rails naar een gezond bedrijf? in welke juridische vorm giet je de samenwerking in een onderneming? Hoe regel je dat qua financiering en wat doe je bij problemen met intellectuele eigendom? Daar kom je als rechter meestal wel uit en, zeker in kort geding, ook best snel. Maar het zou vaak veel beter zijn geweest als er door partijen onder leiding van een deskundig iemand, bijvoorbeeld van TAMI, over het probleem gesproken was vóórdat de gang naar de rechter werd gemaakt. Het andere hoofdthema, waar het voor een rechter vaak wel echt lastig wordt, is als de discussie heel technisch is. Er staat me een voorbeeld bij van een geschil in de automotive industrie. Er was een bedrijf dat heel innovatief onderdelen ontwikkelde waar heel veel tijd en denkwerk in zat. Het geschil ontstond over de technische ins en outs. Hoe kan je als rechter dan bepalen of de deugdelijkheid van het product voldoet aan de eisen van de klant? Voor zulke geschillen biedt TAMI een broodnodige oplossing. Er is kennis in huis over de techniek, over hoe een machine werkt of hoe bepaalde digitale dingen in elkaar zitten. Bij een geschil kan specifieke kennis zonder veel poespas naar binnen worden gehaald. Een rechter kan als het moet ook deskundigen inschakelen, maar dat werkt veel omslachtiger en duurt veel langer.

Miljoenengeschil in 1 dag beklonken

Ik herinner me ook een arbitragezaak die betrekking had op een miljoenenproject. Partijen hadden aI een groot aantal ordners met processtukken ingediend en het einde van hun stukkenwisseling was nog niet in zicht. We zijn toen als arbiters en partijen met zijn allen een dag bij elkaar gaan zitten om over een paar vooraf opgegeven kernvragen van het geschil te spreken. Die vragen leidden tot stevig debat, maar hoewel de meningen fors uiteen bleven lopen, luisterden partijen wel naar elkaar en kwam er over en weer meer inzicht in elkaars gevoelens en belangen. Op het einde van de dag werd er een totaaloplossing bereikt. Formeel was het arbitrage, maar tijdens dit proces hebben we ook bemiddeling toegepast. Het is niet zo zwart-wit: ook in arbitrage kun je met mensen praten. Dat geldt voor de hele range aan geschillenbeslechting van mediation tot aan de rechtbank. Ook de traditionele rechtspraak heeft tegenwoordig mediation karakteristieken; veel civiele rechters hebben cursussen op dat terrein gevolgd. En anderzijds kun je ook in mediation partijen best wat sturen naar een oplossing, tenminste dat vind ik. Het grote nadeel van rechtspraak is dat er sprake is van een strak formeel en organisatorisch kader, waar je als rechter niet aan voorbij kunt gaan. Initiatieven zoals dat van TAMI zijn veel flexibeler en maken dat je in de procedure meer maatwerk kunt leveren. Dat er op allerlei vlakken dit soort initiatieven oppoppen, geeft een duidelijke behoefte aan.

Bereid je mening bij te stellen

Wat ik aan alle mediators, arbiters, rechters en hun cliënten zou willen meegeven is het volgende: het allerbelangrijkste is een onpartijdige en onafhankelijke derde die naar beide partijen even goed luistert en aan beide partijen laat zien hoe hij de procedure aanpakt, zodat je een eerlijke procedure hebt. Dat is bij TAMI goed geregeld. Het is iets dat je altijd voor ogen moet blijven houden en dan kun je het volgens mij als bemiddelaar of rechter nooit zo erg fout doen. Bij rechters in opleiding zag ik het vaak: die gingen dan vreselijk zenuwachtig een zaak in. Dan gaf ik altijd het advies mee: zo lang je beide partijen om de beurt het woord geeft en naar allebei goed luistert, doe je het goed. Het is ook normaal dat je dan iets vindt van wat je een partij hoort zeggen. Dat is niet erg. Dat heeft niets met partijdigheid te maken, maar met oordeelsvorming. Zo lang je maar met een open blik ook naar de andere partij kunt luisteren en bereid bent je mening bij te stellen. Als je hier wat meer bedreven in bent, kun je tijdens een zaak een balletje opgooien over je voorlopige indrukken. Daarmee kun je mensen helpen. Als je je bevindingen deelt en vraagt “klopt dit of heb ik dat verkeerd begrepen?” dan geeft de tegenspraak een helder antwoord. Ofwel er komen argumenten die je voorlopige indruk van tafel vegen of ze staan met hun mond vol tanden en dan weet je dat je goed zit. Maar het begint altijd met luisteren. Het allermooiste is als mensen uiteindelijk ook meer kunnen begrijpen van elkaar en zelfs toenadering naar elkaar vinden. Vaak gaan partijen minder boos naar buiten dan dat ze binnenkwamen. Als dat lukt, dan geeft dat een enorme voldoening. Zo ziet u maar, ook een rechter of arbiter kan een bemiddelende rol aannemen, maar ook een mediator kan bijsturen waar nodig. Zolang het maar onpartijdig en openlijk gebeurt, is dat helemaal niet erg.’

Neem contact op
Meer informatie over arbitrage via TAMI vind je hier. Benieuwd naar mediation via TAMI? Dan brengt deze link je op de goede weg.

Brainport: Het Silicon Valley van Europa

Verschillende mensen, waaronder advocaten en voormalig burgemeester van Eindhoven Rob van Gijzel, zagen een vraag in de markt waar een specialistisch technisch mediation en arbitrage instituut een antwoord op was. Maar voordat TAMI het daglicht zag, is er gedegen onderzoek gedaan. Hoe steek je zoiets in? Aan welke voorwaarden moeten we voldoen? Hoe zit het met de commerciële marktvraag? Davey Senders deed hier onderzoek naar en neemt u mee langs een aantal interessante bevindingen. 

“Het ontstaan van TAMI ging niet over één nacht ijs en vooraf is gedegen onderzoek gedaan naar onder andere hoe zaken gevoerd moeten worden en welke processen nodig zijn om ervoor te zorgen dat TAMI een waardige vergelijking is met de reguliere rechtspraak in het kader van onafhankelijkheid en onpartijdigheid. Met wat opstart hulp en begeleiding van Michiel Mous hebben we er een goed onderzoek van gemaakt. We hebben ingezoomd op de inrichting van de organisatie en de destijds bestaande producten onder de loep genomen, zoals het procesreglement en het bestaande ICT-systeem. Daarna is er een tijdslijn gemaakt. Als we die lijn zouden aanhouden dan zou TAMI er komen. En dat is gelukt. 

Onafhankelijkheid
Een van de belangrijkste punten was ervoor te zorgen dat de arbitrage volledig onafhankelijk en onpartijdig zou zijn. In Nederland kennen we de overheidsrechtspraak en private rechtspraak. Arbitrage valt onder laatstgenoemde. In dit land mag je erop vertrouwen dat je zaak bij de overheidsrechter onpartijdig en integer wordt beslecht. Dat komt onder andere door de onafhankelijke en onpartijdige rechters – een van de belangrijkste pijlers van onze rechtsstaat -, maar ook doordat de rechtspraak openbaar is. Een van de redenen om te kiezen voor arbitrage is juist om je zaak uit de openbaarheid te houden. Je wilt bijvoorbeeld niet dat innovatieve kennis die nog niet gepatenteerd is, op straat komt te liggen. Maar dat het achter gesloten deuren plaatsvindt en blijft, betekent ook dat de kwaliteit van het arbitraal vonnis niet te controleren is door derden. Bij arbitrage geldt dat partijen alle vrijheid hebben de zaak te voeren binnen het wettelijke kader voor arbitrage. Een ander voordeel van arbitrage is dat het vonnis wordt geveld door de expert (arbiters) die partijen zelf hebben aangewezen. Hoe waarborg je die integriteit en onpartijdigheid ook binnen de private rechtspraak? Dat is voor een arbitrage-instituut misschien wel het allerbelangrijkste. Natuurlijk kan er bij een ‘slecht’ arbitraal vonnis altijd een vernietigingsprocedure bij de overheidsrechter worden ingesteld, maar dat wil je liever niet. Dan komt het voordeel van het procederen achter gesloten deuren alsnog te vervallen. Daarnaast ben je alsnog aan het procederen. Dat kost partijen extra tijd en geld, dat is er vaak niet. Dus is betrouwbaarheid vanaf de opbouw van TAMI al gewaarborgd. Er is een Raad van Advies, een onpartijdig bestuur, een onafhankelijke klachtencommissie en een strak reglement dat tot op de letter wordt nageleefd.

Het Silicon Valley van Europa

Onderzoek van de Raad van Rechtspraak en verder marktonderzoek verduidelijkten de vraag naar specialistische geschillenbeslechting. De Brainport-regio zit bomvol technische specialisten en innovatieve startups. Zie het als het Silicon Valley van Europa. Daar past de reguliere rechtspraak niet (altijd) bij. Want rechters weten van heel veel dingen een klein beetje, maar we willen juist mensen die van een beetje heel veel weten. Neem bijvoorbeeld kwantumfysica. Een natuurkundige weet daar meer over dan een rechter. Natuurlijk kan de rechter dan een natuurkundige raadplegen. Die deskundige schrijft een rapport en de rechter moet dan een dergelijk rapport interpreteren of de conclusie daarvan overnemen. ‘Hij zal het immers wel weten’, denkt de rechter. Maar de ene deskundige is de andere niet. Wanneer heb je de juiste deskundige voor jouw rechtszaak? En als je dan de juiste hebt, schrijft die daar een goed rapport over? Weet de rechter daaruit op te maken wat nu echt de kern is in deze specifieke zaak? Al pakt het maar op een van deze punten niet goed uit, dan heeft dat toch al verstrekkende gevolgen. Dat kun je bij een kwalitatieve arbitrage allemaal wegnemen. De expert is namelijk de arbiter en je kiest hem zelf uit. Specialistische technische en juridische kennis is wat TAMI biedt. Daardoor voorziet TAMI partijen van kwalitatief veel betere rechtspraak dan de overheidsrechter.

Een drempel of de doodsteek

We blijven nog even in de Brainport-regio. Die wereld gaat razendsnel en daar wil je als ondernemer in de technologie in mee. Je staat op het punt een nieuw product te lanceren en dan ontstaat er een geschil dat de hele zaak stagneert. Het hele project ligt stil, dat wil je nog liever gisteren dan vandaag opgelost hebben. De traditionele rechtspraak duurt dan gewoon te lang. Het kan jaren duren voordat er een antwoord is. Je wilt snel een oplossing, je bent emotioneel betrokken en hebt er misschien wel slapeloze nachten van. Simpelweg omdat je project of misschien wel het hele bedrijf zo’n lange stagnatie niet overleeft. Dan sta je open voor advies van derden. Wat de uitkomst ook is, hoe vervelend die misschien ook kan zijn, je kunt daarna in ieder geval verder. Dan biedt alternatieve geschillenbeslechting uitkomst.

Benieuwd wat TAMI voor u kan betekenen?

We denken altijd met u mee voor de best passende oplossing. Neem contact met ons op en we helpen u graag verder. 

Het oplossen van intellectueel eigendom- en technologieconflicten via mediation

In deze blog van Pierre Konings, MfN-registermediator bij TAMI, leest u meer over het oplossen van geschillen over intellectueel eigendom en technologie conflicten door middel van mediation. Door intensieve samenwerking bouwen technologiebedrijven in de Brainport-regio snel een concurrentievoordeel op bij de ontwikkeling en commercialisatie van innovatieve producten.  Samenwerking tussen technologiebedrijven kan gepaard gaan met conflicten. Echter, om de voorsprong op de concurrentie te behouden is het noodzakelijk om conflicten snel samen op te lossen. Met behoud van een goede relatie!

Allereerst is het goed te verduidelijken wat we bedoelen met intellectueel eigendom. Volgens het juridische woordenboek slaat het begrip ‘intellectuele eigendom’ (IE) op alle ‘voortbrengselen van de geest’. Het omvat zowel literair en artistiek eigendom als industrieel eigendom. Als we dit betrekken op de techniek omvat intellectueel eigendom octrooien, merken, auteursrechten en bedrijfsgeheimen. Dit zijn belangrijke bedrijfseigendommen van technologiebedrijven.

Bij een mogelijke inbreuk van IE-rechten worden vaak juridische procedures gestart bij octrooi- en merkenbureaus en rechtbanken. Steeds vaker wordt er gebruik gemaakt van mediation om snel een zakelijke oplossing te vinden voor het geschil.

Eerste ervaring met mediation

Mijn eerste ervaring met mediation was tijdens een casus over merkinbreuk in Australië. Al lange tijd liep er een oppositieprocedure bij het Australische merkenbureau. Met een oppositieprocedure kunnen oudere merken bezwaar maken tegen inschrijving van nieuwere merken. Tegelijkertijd was er een rechtszaak aangespannen tegen gebruik van het merk. Beide bedrijven hadden al veel geld uitgegeven aan deze juridische procedures. We vonden door middel van mediation binnen een maand een oplossing. Er werd een vaststellingsovereenkomst gesloten op basis van de belangen van beide bedrijven. Er kwam een eind aan de juridische procedures en hiermee verdwenen ook de risico’s van eventueel verlies van rechtszaak met alle bijkomende negatieve consequenties. 

Waarom kiezen voor mediation?

Er is een aantal redenen te noemen om (in een vroeg stadium van een conflict) te kiezen voor mediation:

1. De kosten en risico’s van IE-procedures en rechtszaken zijn hoog. Mediation zorgt voor een snelle zakelijke oplossing met lage kosten en risico’s. 

2. Door internationaal gebruik en creatie van IE moeten er vaak in meerdere landen juridische procedures worden gevolgd. Nationale rechters kunnen de kwestie anders beoordelen. Via mediation kan er één wereldwijde oplossing worden gevonden die vastgelegd wordt in een vaststellingsovereenkomst. 

3. Ook is het zo dat de technische en gespecialiseerde aard van IE vraagt om een specialistische aanpak door bijvoorbeeld een neutrale partij zoals een gespecialiseerde mediator. 

4. Een korte product- en marketing-cyclus van IE-producten vraagt om een tijdefficiënte geschilprocedure. Mediation is kort en krachtig, en partijen houden zelf de regie. 

5. De vertrouwelijke aard van IE vraagt om procedures waarbij de vertrouwelijkheid wordt gewaarborgd. Mediation is vertrouwelijk in tegenstelling tot rechtspraak die openbaar is. 

6. Gezamenlijk ontwikkeld intellectuele eigendom en commercialisatie van hightech producten door technologiebedrijven vraagt om een mechanisme bij het oplossen van conflicten waarbij de relatie wordt behouden. Mediation is hiervoor uitermate geschikt. Mocht er geen gezamenlijke oplossing worden gevonden dan blijft de weg open voor arbitrage of een rechtszaak. De vertrouwelijkheid van de mediation blijft ook na het beëindigen van de mediation bestaan. 

Hier vindt u meer informatie over mediation van TAMI. 

Geschillenbeslechting

Uit onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) blijkt dat ondernemers nogal eens in conflict komen met klanten of opdrachtgevers, maar daarvoor niet naar de rechter gaan. Dat is te duur en kost te veel tijd. Ruim een derde van de 1.700 ondervraagde MKB-bedrijven kreeg te maken met een of meerdere conflicten binnen een jaar. Uit een ander onderzoek, het Nationaal Ondernemers Onderzoek, blijkt dat ondernemers begrijpen dat ze op veel terreinen anders moeten leren denken, dat er nieuwe ideeën moeten komen. Zeker niet op de laatste plaats in de tech. Dus conflicten komen regelmatig voor, procederen kost te veel tijd en geld en ondernemers doen het graag anders. Dat is een van de redenen waarom mediation en arbitrage door TAMI juist voor deze groep een prima oplossing kan zijn. In deze blog geeft Mark Goorts zijn visie op 10 punten die u mee kunt nemen in uw afweging te kiezen voor mediation, arbitrage of een gang naar de rechter voor het beslechten van uw conflict. 

1. Doorlooptijd

Er wordt veel en vaak geklaagd over de doorlooptijden bij de overheidsrechter in Nederland. Maar laten we vooropstellen dat de overheidsrechter in Nederland eigenlijk prima functioneert. In vergelijking met andere landen valt de doorlooptijd mee. Ook via een kort geding kan een snelle beslissing worden verkregen. Maar het kan altijd beter. Een procedure van een jaar of meer is in veel gevallen gewoon te lang. Voor MKB-bedrijven kunnen gerechtelijke procedures een enorme kink in de kabel vormen. Meer dan bij een grote corporate die een juridische afdeling geschillen af laat handelen. Zeker voor start-ups in de technologie zou het een nekslag kunnen zijn als er iets niet in orde is met bijvoorbeeld het intellectueel eigendom. Dan is haast geboden, want als ondernemer wil je door met datgene waar je goed in bent. 

2. Specialistische kennis

Daarnaast zijn rechters generalisten. ’s Ochtends behandelen zij een zaak over een ongeval, daarna een geschil over cijfers en vervolgens een technisch dossier dat de diepte in gaat. Dat zij geen specialistische kennis hebben van techniek kun je hen niet verwijten, maar is in veel gevallen uiterst onwenselijk. Bij arbitrage heb je als partij veel invloed als het gaat over het samenstellen van het arbitraal tribunaal, met technische specialisten. Het maakt de acceptatie van het vonnis vervolgens ook makkelijker.

3. Openbaar

De rechtspraak in Nederland is openbaar. Bij handelsgeschillen mag iedereen de zitting bijwonen en het vonnis is terug te vinden op internet. Juist in de technologie, waar intellectueel eigendom vaak een grote rol speelt, is dit niet wenselijk. Veel tech bedrijven bezitten hele waardevolle informatie die het beschermen meer dan waard is. Denk dan bijvoorbeeld aan vertrouwelijke kennis, bedrijfsgeheimen of andere gevoelige informatie. Arbitrage is vertrouwelijk en alleen toegankelijk voor de partijen. Daarnaast wordt het vonnis niet gepubliceerd. 

4. Te duur

Veel ondernemers en start-ups kunnen zich een procedure simpelweg niet veroorloven. Binnen het civiele recht behandelt de kantonrechter zaken waarbij de vordering minder dan €25.000 bedraagt en daarvoor is een advocaat niet verplicht. Voor alle andere civiele rechtszaken is dit wel het geval. Bij arbitrage heb je als partij de mogelijkheid zelf het woord te voeren en is juridische bijstand niet noodzakelijk. 

5. Geen garanties

Het griffierecht, de kosten die je betaalt om überhaupt naar de rechter te mogen gaan, zijn in Nederland een stuk lager dan in andere landen in Europa. Bij een vordering tot €100.000 betaal je €2.076, bij een vordering van meer dan honderdduizend euro betaal je in Nederland €4.200. In Duitsland of het Verenigd Koninkrijk is dit aanzienlijk hoger omdat het gekoppeld is aan de hoogte van de vordering. Griffierechten kunnen rustig het zesvoudige bedragen. Ook op dit vlak doet de overheidsrechter in Nederland het dus absoluut niet slecht. Al ben je er met alleen de griffierechten nog lang niet. Ook al word je in het gelijkgesteld dan nog krijg je vaak maar een klein deel van de daadwerkelijk gemaakte kosten terug. Dit komt door het zogenaamde liquidatietarief. Bij arbitrage is het gebruikelijker dat deze kosten volledig verhaald worden op het in het ongelijk gestelde partij. In dat geval maakt dat ook bij arbitrage de kosten behoorlijk op kunnen lopen. Naast laagdrempeligheid is ook dit een van de redenen waarom TAMI ervoor gekozen heeft de administratiekosten laag te houden en ook de uurtarieven van de arbiters te koppelen aan het financiële belang van de zaak. Dit voorkomt onaangename financiële verrassingen. De tarieven van arbitrage van TAMI vind je onderaan deze pagina.

6. Goede personen naar billijkheid of volgens de regels des recht? 

Een bijzonder punt dat wat nadere toelichting verdient. Dat een rechter recht moet spreken op basis van de feiten en wat er in de wet beschreven staat is helder. Dat is voor arbitrage niet anders, al is er wat meer ruimte omdat er verschillende toetsingscriteria zijn: ‘naar de regelen des rechts’ of ‘als goede personen naar billijkheid’. In het arbitragereglement van TAMI is gekozen voor het laatste criterium, waarbij de factor redelijkheid een belangrijke rol speelt. Dat geeft een arbiter, bijvoorbeeld een technisch specialist, meer ruimte om te kijken naar de redelijkheid en billijkheid. Natuurlijk moet een arbitraal vonnis altijd voldoen aan de wettelijke vereisten. Om die reden zal een arbiter die geen jurist is, altijd worden ondersteund door een secretaris die wel jurist is. Bij drie of meer arbiters is de voorzitter altijd een jurist. 

7. Beslissing in één instantie

Waar je bij de overheidsrechter de mogelijkheid tot een hoger beroep en eventueel cassatie hebt, is er bij arbitrage in principe maar één procedure (één instantie). In uitzonderlijke gevallen kan de arbitraire uitspraak vernietigd worden door de overheidsrechter. Dat kan niet altijd en dat kan zeker niet zomaar, maar in specifieke gevallen bestaat die mogelijkheid. Bijvoorbeeld als het in strijd is met de openbare orde of dat het vonnis ongemotiveerd is, dan kan de rechter het arbitraal vonnis vernietigen en de arbiters weer aan het werk zetten. Dat willen we bij TAMI voorkomen en daarom zorgen we ervoor dat de arbitrale vonnissen aan alle vereisten voldoen.

8. Samenwerking behouden

Vaak is het zo dat als je elkaar maanden, zo niet jaren, de rechtbank uitgevochten hebt, er nog maar weinig over is van een voorheen goede relatie. Bij arbitrage en zeker bij mediation wordt daarom gezocht naar de dialoog. Waar zit het pijnpunt en hoe kunnen we de angel eruit halen? Misschien beslaat dit geschil maar 10% van de samenwerking en is de overige 90% (zakelijk gezien) de moeite waard om voort te zetten. Soms kan het tijdens een zitting of samenkomst met een mediator er best hard aan toe gaan. Dat het niet openbaar is draagt daar wellicht aan bij. De mediators en arbiters van TAMI hebben ook allemaal een flink pakket soft skills. Zij zullen er alles aan doen partijen weer met elkaar in gesprek te laten treden.

9. Samenwerkingsovereenkomst met arbitrage of mediation

Waarschijnlijk denkt het gros van de ondernemers vooraf dat een samenwerking niet tot een conflict zal leiden. Maar zoals hiervoor beschreven heeft ruim een derde van de ondernemers jaarlijks een of meerdere conflicten. Tegen de tijd dat partijen lijnrecht tegenover elkaar staan, valt in de regel automatisch de keus op de overheidsrechter. Dat kan dus ook anders, maar het is van groot belang hier vooraf afspraken over te maken. Hiervoor heeft TAMI een aantal modellen beschikbaar gesteld die opgenomen kunnen worden in een samenwerkingsovereenkomst. Deze vind je hier.

10. Tech hotspot

Als lid van de projectgroep van TAMI kan ik zeggen dat dit initiatief er is gekomen met een duidelijke visie. Op een laagdrempelige, goedkope manier, kwalitatief goede beslechting aanbieden aan start-ups en MKB-bedrijven. Daarnaast zie ik een enorme meerwaarde voor zo’n instituut in de regio Eindhoven als tech hotspot. En er wordt aan gewerkt dat we volledig digitaal kunnen werken. Mochten er vragen zijn dan kun je hier contact opnemen. 

---

De rechtbank, mediation of arbitrage?

Er is een conflict en dat moet worden opgelost. Wat is dan het beste instrument? Met mediation gaan we vast en zeker over gevoelens praten, de rechtbank kost veel tijd en geld en een arbitraal vonnis wordt dat in het buitenland eigenlijk wel tenuitvoergelegd? Wouter Dammers geeft een inkijkje in de mogelijkheden en helpt met het maken van afwegingen.  

“Mijn expertise is het IT-recht. Binnen IT-projecten gaan geregeld dingen mis. Denk dan bijvoorbeeld aan een automatiseringsproject dat te duur uitvalt, te veel tijd kost of waarin niet wordt geleverd wat afgesproken was. Een klant wil vaak dat er gewoon een oplossing komt voor het technische probleem, of genoegdoening in de vorm van een schadevergoeding of dat je van het project af kunt. Als leverancier wil je betaald krijgen en lever je graag een goed project af. Dus iedere partij heeft een eigen doel. En er zijn verschillende manieren om dat doel te bereiken. 

Rechtbank

De gang naar de rechter is dan voor de hand liggend. Maar rechters vinden IT vaak lastig omdat het heel ongrijpbaar is en je te maken krijgt met veel technisch jargon. Dus wordt er een IT-deskundige bij gehaald, met alle kosten en risico’s van dien. Vaak heb jijzelf en de tegenpartij ook al een deskundige om advies gevraagd. Dan zijn er dus al drie deskundige bij betrokken. Waarom niet een zelfgekozen deskundige, of desnoods drie gekozen deskundigen, aan dezelfde tafel zetten zodat zij gezamenlijk tot een oordeel kunnen komen? Dat scheelt veel tijd en frustratie. Dat kan bij bindend advies of bij arbitrage. 

Mediation

Bij mediation streven we ernaar dat partijen zelf een duurzame oplossing bereiken. Dat lukt vaak, mits partijen bereid zijn weer met elkaar te communiceren. Vaak denken mensen dat mediation geen kans van slagen heeft. Want de andere partij is gemeen, dom of gek, bijvoorbeeld. Juist dan is een gesprek heel erg goed. Kennelijk zit er dan toch iets niet goed in de communicatie tussen de twee partijen, wat frustreert. Iedere partij is in staat een probleem op te lossen. Iedere partij heeft zijn eigen belang, maar het is belangrijk het gezamenlijke belang te vinden en over standpunten heen te kijken. 

Mediation = onderhandeling

Ook hoor ik vaak dat mensen denken dat je bij mediation over gevoelens moet praten en vinden dat niet passen bij zakelijke dienstverlening. Ze willen vooral snel een oplossing, een gesprek is niet nodig. Maar mediation is eigenlijk een onderhandeling, net zoals je aan de voorkant van de samenwerking hebt onderhandeld. Ik ben betrokken geweest bij meerdere mediation zaken waarin we binnen een paar uur een goede regeling hebben kunnen treffen en een vaststellingsovereenkomst voor hebben gemaakt. 

“Mediation is toch praten over gevoelens?” – “Zie het meer als een onderhandeling, net zoals je aan de voorkant van de samenwerking hebt onderhandeld.”

– wouter dammers

Klein wereldje

Zoals in veel branches is ook de tech maar een klein wereldje. Ons kent ons. Op een vervelende manier uit elkaar gaan, zou mogelijk ook nieuwe samenwerkingen in de weg kunnen staan. Ik zeg weleens: ‘don’t bite the hand that feeds you’. Als leverancier wil je je klanten niet betrekken in een langslepend conflict als diegene jou van een goeie boterham voorziet. Want dan heb je geen tevreden klant meer en gaat die vervolgens weg. Een andere aanpak is dan noodzakelijk. Een gesprek kan veel verhelderen. Lukt dit niet? Zijn de gemoederen al te hoog opgelopen? Dan zou een derde de rol van arbiter kunnen vervullen. 

Met standpunten los je geen conflicten op

Vaak zijn er met een zaak veel belangen gemoeid en heeft ieder een duidelijk standpunt. Met standpunten los je geen conflicten op, met belangen wel. Een gesprek over ieders belangen zorgt dat je tot een gezamenlijk belang kunt komen of in ieder geval begrip voor elkaar kunt opbrengen om tot een redelijke regeling te komen. Daarvoor is mediation een instrument bij uitstek en zou wat mij betreft ook altijd de eerste keus zijn. Partijen moeten hier wel toe bereid zijn. Is het conflict al te ver geëscaleerd? Dan is arbitrage of de reguliere rechtspraak een beter middel. Bij arbitrage gaat het juist meer over de standpunten dan over de belangen. 

Verdrag van New York

Het verschilt per zaak wat het beste past. Als er een principiële uitspraak nodig is om door te gaan is een rechter, bindend advies of arbiter nodig om daar een bindend vonnis over te vellen. In internationale geschillen is het vaak zo dat arbitrage de voorkeur geniet boven een gang naar de rechtbank. Dat heeft te maken met de tenuitvoerlegging. Stel dat de tegenpartij in de V.S. zit, dan kun je met een uitspraak van een Nederlandse rechter vaak niet zoveel. Binnen Europa is dit vaak makkelijker dan daarbuiten. De tenuitvoerlegging van een arbitraal vonnis in het buitenland is gewaarborgd in het Verdrag van New York, waar veel landen bij zijn aangesloten. Het verdrag vereist dat nationale gerechten een overeenkomst tot arbitrage tussen partijen erkennen en regelt daarnaast de tenuitvoerlegging van buitenlandse arbitrale vonnissen. Wij raden partijen die internationaal zakendoen dan ook aan om arbitrage op te nemen in de algemene voorwaarden.”

Meer weten?

Benieuwd wat het beste middel is om uw conflict op te lossen? Neem contact met ons op.

E-arbitration

Sinds Corona is het de nieuwe standaard: afspraken die niet meer met zijn allen rondom dezelfde tafel plaatsvinden maar via conference calls. Daarmee is e-arbitration ook op de prioriteitenlijsten gestegen. Hierdoor kunnen geschillen digitaal beslecht worden. Maar dat heeft nog wat voeten in aarde. Hierover gaan we in gesprek met Martin Beckmann. Niet via Zoom, maar via zijn eigen platform Dispute Resolution. 

“We zien een duidelijke beweging. Zeker de wat jongere generaties werken meer digitaal. Dit is natuurlijk in een stroomversnelling gekomen door thuiswerken in tijden van Corona. Deze beweging is overigens niet alleen voorbehouden aan jongere generaties, er zijn ook heel wat arbiters en advocaten voortvarend op dit vlak. En dus kan ook geschillenbeslechting niet achterblijven. Er zitten namelijk ongelofelijk veel voordelen aan. Maar e-arbitration staat nog in de kinderschoenen en het gebruik is nog niet optimaal. Vanuit zowel mijn ingenieurs als juridische kennis en ervaring denk ik mee met collega’s over de opzet van zo’n systeem. Vandaar dat ik voor dit interview de geplande Zoom meeting heb gecanceld en een call via Dispute Resolution heb ingepland. Om je te laten zien; het kan wel. 

Stip op de horizon

De stip op de horizon is om arbitrage te voeren via een systeem dat makkelijk toegankelijk is voor iedereen. Idealiter wil je toe naar een systeem dat de gebruikers door de procedure heen begeleidt. Documenten kunnen gedeeld worden, sommige stukken kun je gezamenlijke editen, andere blijven afgeschermd voor elkaar. Per fase in de arbitrage worden de juiste templates aangeboden, bijvoorbeeld voor een tussentijdse beslissing. En ook de zittingen kunnen via een beveiligde digitale omgeving plaats vinden. Daar wordt aan gewerkt, maar we zijn er dus nog niet. 

Gebruiksgemak

Een van de voordelen om te kiezen voor e-arbitration is het gebruiksgemak. Er is een grote groep traditionelere juristen, advocaten en arbiters die nog hele papierenarchieven hebben. Voor hen is de omschakeling naar digitaal werken een grote stap. Het is dus belangrijk dat we met een systeem werken dat laagdrempelig is. We zien vaak dat algemene online videoconference systemen zoals bijvoorbeeld Zoom, Go to Meeting of Microsoft Teams al een behoorlijke uitdaging vormt voor velen. Gebruikers vinden het lastig om in te loggen of er moet eerst een speciale app gedownload worden. Laatst nog was er een enorm technisch onderlegde collega wat te laat voor een afspraak en wilde voor haar meeting via Microsoft Teams op haar telefoon inloggen en dat lukte niet. Nu stuur ik je gewoon een mail met een link, daar klik je op, je vult de meegestuurde inlogcode in en je bent binnen. 

Privacy en veiligheid

Het gebruiksgemak is een ding, privacy en veiligheid een ander. De bekendste aanbieders zijn allemaal Amerikaanse providers. Zelf geef ik ook veel privacy advies. Deze platformen kunnen privacy niet garanderen. We weten bijvoorbeeld niet of de Amerikaanse geheimendienst toegang heeft of wat er commercieel gezien met gegevens gebeurt. Dat is niet alleen voor arbitrage een thema maar voor eigenlijk alle doeleinde. In het kader van privacy en zeker ook voor arbitrage is het maar de vraag of er opnames van zo’n gesprek gemaakt mogen worden. Die mogelijkheid bieden deze platforms. Alleen een audio opname geniet sowieso de voorkeur vanuit dit opzicht. 

Hoe zorg er bij een online getuigenverklaring voor dat er niet iemand anders bij de getuigen op de kamer is die dingen influistert?

Martin beckmann

Wensen en eisen

Deze platformen zijn voor algemeen gebruik, maar arbitrage heeft ook andere wensen en eisen. Denk bijvoorbeeld aan pleidooien of getuigenverklaringen. In het Verenigd Koninkrijk en Amerika zijn ze hiervoor overgestapt naar Zoom. Een vraag die opkomt is bijvoorbeeld: Hoe zorg er bij een online getuigenverklaring voor dat er niet iemand anders bij de getuigen op de kamer is die dingen influistert? Als je fysiek bij elkaar bent zie je dat, digitaal kun je dat niet zien. Daar is wet- en regelgeving voor nodig. Of wat te denken van een verbinding die wegvalt bij een van de partijen? Gelukkig hebben we hier in de westerse wereld goede wifi en dergelijke, maar in sommige uithoeken van de wereld is dat anders. We lopen dus ook tegen procedurele problemen aan. Wat doen we in dergelijke situaties? 

Willem C. Vis Moot Court

Als arbiter zit ik in de jury tijdens het Moot Court. Dat is een zitting in de Verenigde Staten waarin studenten pleiten in een fictieve case. Deelnemers van over de hele wereld nemen deel aan deze wedstrijd. Dit gebeurt normaliter met zijn allen in dezelfde ruimte, maar afgelopen april was dat niet mogelijk. Gelukkig werd het niet gecanceld en kon de wedstrijd online toch plaatsvinden. Er is een duidelijke beweging zichtbaar en ik ben blij te zien dat zeker deze studenten dat makkelijk kunnen accepteren. Het is een nieuwe realiteit. 

Voordelen

De voordelen zijn duidelijk. Ook als Corona weer verdwenen is blijft het gemak. De kosten- en tijdbesparing die digitale geschillenbeslechting met zich meebrengt mag ook niet onderschat worden. Even bellen met Australië of ernaar afreizen dat scheelt je zo maar een paar dagen. De Nederlandse rechtbank heeft ermee geëxperimenteerd en ook bij onze buurlanden wordt aan de weg getimmerd. Maar naast de techniek, privacy en wet- en regelgeving is ook het ontwikkelproces belangrijk. Waar mijn collega’s en ik met ons project lang aan hebben besteed is het analyseren. Wat is er al? Wat is belangrijk? Wat is ons doel? Wat zijn prioriteiten? En wat zijn eisen en wensen? Het bouwen op zich is niet de kunst. Natuurlijk moet daar ook met enige regelmaat geschaafd worden. 

Acceptatie

Soms heb je aan de tekentafel dingen bedacht maar blijkt het in de praktijk niet handig te werken. Je moet voorkomen dat daar de acceptatie van de gebruiker onder lijdt. Ik ken genoeg voorbeelden waarbij dit mis is gegaan. Een voorbeeld is een platform waarbij je samen aan documenten kan werken maar waarbij de partijen ook in het document van de uitspraak dingen aan konden passen. Dan zijn gebruikers natuurlijk snel klaar. Hetzelfde in Duitsland, die willen alle communicatie met de rechtbanken digitaal laten verlopen. Wettelijk verplicht was het om dat systeem te gebruiken, maar het bleek zo lek als een mandje. Dat soort obstakels moeten er uit zijn voor je het groot uitrolt. Dus een dergelijk systeem komt er, maar we zijn er nog niet. 

Zelf kiezen

Omdat mediation en arbitrage bij TAMI binnen de wettelijke kaders vrij ingevuld kan worden door de partijen zelf, is digitale geschillenbeslechting al wel mogelijk. Ook het te gebruiken platform is daarbij open. In de tussentijd worden er naar 2.0 e-arbitration toegewerkt. 

Meer weten?Meer informatie over de procedure, het tijdspad en de kosten die komen kijken bij arbitrage via TAMI vindt u hier. 

Jos van der Wijst

Als advocaat en als een van de grondleggers van TAMI zag Jos een gat in de markt. Overvolle gerechten waar technologische kennis bij rechters ontbreekt. Lange procedures, waar veel geld mee gemoeid is en een uitkomst die uiterst onzeker is, vormen te grote obstakels voor ondernemers en start-ups die vooruit willen. ‘Daar moest een alternatief voor komen’. Bij voorkeur wordt een discussie in de kiem gesmoord voordat het uitloopt op een conflict. Zo kan wellicht ook een waardevolle samenwerking behouden blijven. De ondernemer krijgt de touwtjes in handen en een deskundige hakt de knoop door. We zijn benieuwd naar de visie van Jos op de oplossing die arbitrage en mediation via TAMI biedt. 

Ondernemer wil ondernemen 
“Het is niet verwonderlijk dat zeker MKB-bedrijven, start-ups en scale-ups enorm op zien tegen gerechtelijke procedures. Het gaat lang duren en het kost veel geld. Maar hoeveel tijd en geld er mee gemoeid is, weet je vooraf eigenlijk nooit en daarnaast is ook de uitkomst onzeker. Terwijl ondernemers met de business bezig willen zijn en vooruit willen. En de procedures zijn openbaar. Iedereen kan ervan mee genieten. Dergelijke procedures vormen dan een enorme belemmering. Voor corporate bedrijven is dit veel minder het geval. Die hebben een batterij aan advocaten klaar staan die willen procederen, de dagelijkse bedrijfsvoering lijdt daar niet of nauwelijks onder. 

Uitspraak zonder kennis
Ook bij advocaten zag ik frustratie. Niet alleen doordat rechters het te druk hebben, maar ook doordat rechters om de zoveel tijd moeten wisselen binnen de rechtbank maakt dat ze niet de benodigde kennis hebben. Rechters gaan bijvoorbeeld van familierecht naar handelsrecht en hebben vervolgens niet de tijd zich de materie voldoende eigen te maken. Een rechter wint daarnaast informatie in bij een deskundige op dit vlak. Maar waarom deze deskundige niet de arbiter maken met een jurist ernaast? 

Acceptatie
Als je zelf je eigen arbiter kunt kiezen dan ga je voor iemand die meteen kan doorpakken, die weet waar het in deze kwestie over gaat, waar de pijnpunten liggen en wat voor beslissing er genomen moet worden. Dit draagt ook enorm bij aan de acceptatie van cliënten over de uiteindelijke uitkomst. Ze hebben zelf iemand gekozen die kennis van zaken heeft. Dat neemt niet weg dat een uitkomst nog steeds vervelend kan zijn. Toch zien we dat er sneller begrip voor de uitspraak is dan wanneer de cliënt overgeleverd is aan een willekeurige rechter die bepaalde kennis over de kwestie misschien niet heeft. 

Waar gewerkt wordt vallen spaanders
Er is een samenwerking en er ontstaat een discussie. Als je dan snel om tafel gaat en de angel eruit haalt, kun je door met elkaar. Dat is wel anders als je 1,5 jaar tegen elkaar procedeert. Dan is de relatie stuk, is er veel geld en tijd verloren. Ondernemers hebben graag zelf de regie, die ruimte is er met arbitrage via TAMI. Een snelle oplossing. Heel transparant en ook vertrouwelijk. Je leest je zaak niet de volgende ochtend terug in de krant. Bovendien mag je zelf je verhaal doen, een advocaat inhuren hoeft niet per se.”

Drie keer niks
Dat er een gat in de markt is voor het TAMI-initiatief is duidelijk. Toch betekende dit niet dat het ook snel opgericht was. Moesten er eerst zaken zijn of moest de stichting eerst op poten staan? In 2018 in een interview voor een tijdschrift zei Jos: “in mei 2019 is TAMI opgericht”. “Dat gaf een stip op de horizon. We hadden een idee over wat voor mensen we nodig hadden. Over wat voor kennis, ervaring en kwaliteiten die moesten beschikken. We wilden graag een oud-rechter. Dus klopten we aan bij de rechtbank in ‘s-Hertogenbosch. Die vond dit initiatief drie keer niks. Ze zagen het als concurrentie en een diskwalificatie van de rechtbank zelf. Ze vroegen ons: “jullie vinden dus dat wij dit soort zaken niet goed kunnen behandelen?”. Het antwoord daarop was: “ja, dat klopt”. Uit ons eigen netwerk kwamen we in contact met (inmiddels) oud-rechter Jos van Luyck, die bijna met pensioen ging. Die was meteen enthousiast. Zo zijn we ook aan de leden voor de raad van advies gekomen. Rechters zagen direct de meerwaarde.”

Arbitrage in het contract
Ondernemers zijn niet bezig met mogelijke conflicten totdat het zover is. We raden daarom aan in een samenwerkingsovereenkomst vooraf op te nemen dat bij een conflict arbitrage of mediation via TAMI de eerste stap is. Daar hebben we modellen voor opgesteld. Deze modellen vind je onder ‘Links & Downloads’ in het oranje blokje aan de rechterkant op deze pagina.