Uit onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) blijkt dat ondernemers nogal eens in conflict komen met klanten of opdrachtgevers, maar daarvoor niet naar de rechter gaan. Dat is te duur en kost te veel tijd. Ruim een derde van de 1.700 ondervraagde MKB-bedrijven kreeg te maken met een of meerdere conflicten binnen een jaar. Uit een ander onderzoek, het Nationaal Ondernemers Onderzoek, blijkt dat ondernemers begrijpen dat ze op veel terreinen anders moeten leren denken, dat er nieuwe ideeën moeten komen. Zeker niet op de laatste plaats in de tech. Dus conflicten komen regelmatig voor, procederen kost te veel tijd en geld en ondernemers doen het graag anders. Dat is een van de redenen waarom mediation en arbitrage door TAMI juist voor deze groep een prima oplossing kan zijn. In deze blog geeft Mark Goorts zijn visie op 10 punten die u mee kunt nemen in uw afweging te kiezen voor mediation, arbitrage of een gang naar de rechter voor het beslechten van uw conflict.
1. Doorlooptijd
Er wordt veel en vaak geklaagd over de doorlooptijden bij de overheidsrechter in Nederland. Maar laten we vooropstellen dat de overheidsrechter in Nederland eigenlijk prima functioneert. In vergelijking met andere landen valt de doorlooptijd mee. Ook via een kort geding kan een snelle beslissing worden verkregen. Maar het kan altijd beter. Een procedure van een jaar of meer is in veel gevallen gewoon te lang. Voor MKB-bedrijven kunnen gerechtelijke procedures een enorme kink in de kabel vormen. Meer dan bij een grote corporate die een juridische afdeling geschillen af laat handelen. Zeker voor start-ups in de technologie zou het een nekslag kunnen zijn als er iets niet in orde is met bijvoorbeeld het intellectueel eigendom. Dan is haast geboden, want als ondernemer wil je door met datgene waar je goed in bent.
2. Specialistische kennis
Daarnaast zijn rechters generalisten. ’s Ochtends behandelen zij een zaak over een ongeval, daarna een geschil over cijfers en vervolgens een technisch dossier dat de diepte in gaat. Dat zij geen specialistische kennis hebben van techniek kun je hen niet verwijten, maar is in veel gevallen uiterst onwenselijk. Bij arbitrage heb je als partij veel invloed als het gaat over het samenstellen van het arbitraal tribunaal, met technische specialisten. Het maakt de acceptatie van het vonnis vervolgens ook makkelijker.
3. Openbaar
De rechtspraak in Nederland is openbaar. Bij handelsgeschillen mag iedereen de zitting bijwonen en het vonnis is terug te vinden op internet. Juist in de technologie, waar intellectueel eigendom vaak een grote rol speelt, is dit niet wenselijk. Veel tech bedrijven bezitten hele waardevolle informatie die het beschermen meer dan waard is. Denk dan bijvoorbeeld aan vertrouwelijke kennis, bedrijfsgeheimen of andere gevoelige informatie. Arbitrage is vertrouwelijk en alleen toegankelijk voor de partijen. Daarnaast wordt het vonnis niet gepubliceerd.
4. Te duur
Veel ondernemers en start-ups kunnen zich een procedure simpelweg niet veroorloven. Binnen het civiele recht behandelt de kantonrechter zaken waarbij de vordering minder dan €25.000 bedraagt en daarvoor is een advocaat niet verplicht. Voor alle andere civiele rechtszaken is dit wel het geval. Bij arbitrage heb je als partij de mogelijkheid zelf het woord te voeren en is juridische bijstand niet noodzakelijk.
5. Geen garanties
Het griffierecht, de kosten die je betaalt om überhaupt naar de rechter te mogen gaan, zijn in Nederland een stuk lager dan in andere landen in Europa. Bij een vordering tot €100.000 betaal je €2.076, bij een vordering van meer dan honderdduizend euro betaal je in Nederland €4.200. In Duitsland of het Verenigd Koninkrijk is dit aanzienlijk hoger omdat het gekoppeld is aan de hoogte van de vordering. Griffierechten kunnen rustig het zesvoudige bedragen. Ook op dit vlak doet de overheidsrechter in Nederland het dus absoluut niet slecht. Al ben je er met alleen de griffierechten nog lang niet. Ook al word je in het gelijkgesteld dan nog krijg je vaak maar een klein deel van de daadwerkelijk gemaakte kosten terug. Dit komt door het zogenaamde liquidatietarief. Bij arbitrage is het gebruikelijker dat deze kosten volledig verhaald worden op het in het ongelijk gestelde partij. In dat geval maakt dat ook bij arbitrage de kosten behoorlijk op kunnen lopen. Naast laagdrempeligheid is ook dit een van de redenen waarom TAMI ervoor gekozen heeft de administratiekosten laag te houden en ook de uurtarieven van de arbiters te koppelen aan het financiële belang van de zaak. Dit voorkomt onaangename financiële verrassingen. De tarieven van arbitrage van TAMI vind je onderaan deze pagina.
6. Goede personen naar billijkheid of volgens de regels des recht?
Een bijzonder punt dat wat nadere toelichting verdient. Dat een rechter recht moet spreken op basis van de feiten en wat er in de wet beschreven staat is helder. Dat is voor arbitrage niet anders, al is er wat meer ruimte omdat er verschillende toetsingscriteria zijn: ‘naar de regelen des rechts’ of ‘als goede personen naar billijkheid’. In het arbitragereglement van TAMI is gekozen voor het laatste criterium, waarbij de factor redelijkheid een belangrijke rol speelt. Dat geeft een arbiter, bijvoorbeeld een technisch specialist, meer ruimte om te kijken naar de redelijkheid en billijkheid. Natuurlijk moet een arbitraal vonnis altijd voldoen aan de wettelijke vereisten. Om die reden zal een arbiter die geen jurist is, altijd worden ondersteund door een secretaris die wel jurist is. Bij drie of meer arbiters is de voorzitter altijd een jurist.
7. Beslissing in één instantie
Waar je bij de overheidsrechter de mogelijkheid tot een hoger beroep en eventueel cassatie hebt, is er bij arbitrage in principe maar één procedure (één instantie). In uitzonderlijke gevallen kan de arbitraire uitspraak vernietigd worden door de overheidsrechter. Dat kan niet altijd en dat kan zeker niet zomaar, maar in specifieke gevallen bestaat die mogelijkheid. Bijvoorbeeld als het in strijd is met de openbare orde of dat het vonnis ongemotiveerd is, dan kan de rechter het arbitraal vonnis vernietigen en de arbiters weer aan het werk zetten. Dat willen we bij TAMI voorkomen en daarom zorgen we ervoor dat de arbitrale vonnissen aan alle vereisten voldoen.
8. Samenwerking behouden
Vaak is het zo dat als je elkaar maanden, zo niet jaren, de rechtbank uitgevochten hebt, er nog maar weinig over is van een voorheen goede relatie. Bij arbitrage en zeker bij mediation wordt daarom gezocht naar de dialoog. Waar zit het pijnpunt en hoe kunnen we de angel eruit halen? Misschien beslaat dit geschil maar 10% van de samenwerking en is de overige 90% (zakelijk gezien) de moeite waard om voort te zetten. Soms kan het tijdens een zitting of samenkomst met een mediator er best hard aan toe gaan. Dat het niet openbaar is draagt daar wellicht aan bij. De mediators en arbiters van TAMI hebben ook allemaal een flink pakket soft skills. Zij zullen er alles aan doen partijen weer met elkaar in gesprek te laten treden.
9. Samenwerkingsovereenkomst met arbitrage of mediation
Waarschijnlijk denkt het gros van de ondernemers vooraf dat een samenwerking niet tot een conflict zal leiden. Maar zoals hiervoor beschreven heeft ruim een derde van de ondernemers jaarlijks een of meerdere conflicten. Tegen de tijd dat partijen lijnrecht tegenover elkaar staan, valt in de regel automatisch de keus op de overheidsrechter. Dat kan dus ook anders, maar het is van groot belang hier vooraf afspraken over te maken. Hiervoor heeft TAMI een aantal modellen beschikbaar gesteld die opgenomen kunnen worden in een samenwerkingsovereenkomst. Deze vind je hier.
10. Tech hotspot
Als lid van de projectgroep van TAMI kan ik zeggen dat dit initiatief er is gekomen met een duidelijke visie. Op een laagdrempelige, goedkope manier, kwalitatief goede beslechting aanbieden aan start-ups en MKB-bedrijven. Daarnaast zie ik een enorme meerwaarde voor zo’n instituut in de regio Eindhoven als tech hotspot. En er wordt aan gewerkt dat we volledig digitaal kunnen werken. Mochten er vragen zijn dan kun je hier contact opnemen.